مهمترین موضوعی که در هوش عاطفی مطرح است، خودآگاهی است. خودآگاهی یعنی اینکه احساسات و عواطف خود را بشناسیم و یک مجموعهی واژگان برای بیان آنها تشکیل دهیم و حلقهی ارتباط میان اندیشه ها، احساسات و واکنش های خود و پیامد انتخاب های مختلف را مشاهده کنیم و این بصیرت را برای تصمیم گیری در موضوعات مختلف از قبیل مواد مخدر، سیگار کشیدن و سکس به کار بریم. خودآگاهی همچنین شناخت نقاط ضعف و قوت خویش است. اینکه خویشتن را از دیدگاهی مثبت و واقعی به دور از هر نوع غلو و خودبزرگبینی مشاهده کنیم.موضوع دیگر کنترل احساسات است: درک این که پشت هر احساس چه چیز نهفته است. برای مثال حسادت است که ما را خشمگین کرده است یا عاملی دیگر در کار است. اینکه یادبگیریم چگونه با نگرانی، خشم و غمِ خود مقابله کنیم و بیاموزیم مسوولیتِ خود را در مورد تصمیمات و اعمالِ خود بپذیریم و در قبالِ آنها متعهد باشیم.