اسنودن از نگاه عدهای خائن و جاسوس و از نگاه عدهای دیگر قهرمان و افشاگر بود. شخصا اطلاعات دقیقی دربارهی اقدامات او یا افشاگریهایش ندارم، اما مطمئنا اگر به روسیه پناه نمیبرد، احساس متفاوتی به او داشتم؛ چرا که درخواست پناهندگیاش به روسیه به طور ضمنی رژیم دیکتاتوریِ میزبانِ بخشندهاش، ولادیمیر پوتین را تایید میکرد.
این دیدگاهم به اسنودن به خصوص به خاطر بیانیهی نخستاش در خاکِ روسیه بود. در شرایطی که هنوز از منظرِ قانونی در فرودگاه شرمتیور در بلاتکلیفی به سر میبرد، روسیهی پوتین را در لیست کشورهایی قرار داد که در مقابلِ نقضِ حقوق بشر ایستادهاند! واقعا چطور توانست این کار را بکند؟ در حالیکه زندانیان سیاسی پرتعداد پوتین به شدت با این نگاه مخالفاند، مثل اپوزوسیون های زیادی که ایمیل هایشان هک و تماس های تلفنی شان به قصد بدنامیاز سوی کاگب ضبط شده بود. اسنودن میتوانست به جمعیت پرشمار مجروحان و کشتهشدگان خبرنگار و همتایانِ افشاگر خود در روسیه احترامِ بیشتری بگذارد.
اما دربارهی افشاگریهای آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) نکتهای درخور اشاره است. در جایگاه فردی که تحت نظر همهجانبه کاگب بزرگ شده و در دوران پوتین در تلاش برای تجدید حیات است، شنیدن قیاس میان آژانس امنیت ملی با رژیمهای شرور اتحاد جماهیر شوروی و آلمان شرقی واقعا ناامیدکننده است. مقایسه آژانس امنیت ملی با اشتازی به سان مقایسهی یک هتل بد با یک زندان فوق امنیتی است.
هرگونه دستدرازی به آزادیهای فردی و حقوق شخصی افراد از سوی حکومتها، قطعا باید مورد اعتراض قرار بگیرد. سازوکارهای اعتراض به چنین اقداماتی باید مرتبا تکرار شوند وگرنه از دست خواهند رفت. اما در آن زمان شهروندان در ورای پردهی آهنین ترسی از سیستمهای اطلاعاتی برای جمع آوری مدارک و مستندات نداشتند، در حالیکه ما با ترس و وحشت زندگی میکردیم، زیرا میدانستیم اگر نشانهای از مخالفت با رژیم بروز دهیم، چه بلایی به سرمان میآید و در مواقعی که کم هم پیش نمیآمد، نیاز به هیچ مدرکی برای آزار، شکنجه و سربهنیست کردن دشمنانشان نبود. اگر واقعا پای دادگاهی در میان بود و نیاز به شواهد و مدارکی بود، به راحتی جعل میشد. همچنین در پاسخ به استدلال دیگری که اغلب میشنوم باید بگویم که نه! توتالیتاریسم، با مراقبت و نظارت از سوی دولتی لیبرال و دمکراتیک آغاز نمیشود، بلکه با وحشت شروع میشود، با خشونت شروع میشود و با آگاهی از اینکه افکار و گفته هایتان ممکن است به شغل یا زندگیتان پایان دهد.