اکثر ما انسانها با مقوله بحران آب و مشکلات ناشی از کمبود آن آشنا هستیم. بر اساس پیش بینی ها جمعیت جهان تا سال 2050 به بیش از 9 میلیارد نفر می رسد از طرفی به علت توزیع نامناسب منابع آب شیرین تقریبا دو سوم از جمعیت جهان دچار تنش آبی خواهد شدکه تغییرات آب و هوا و تغییرات کاربری این روند را تشدید می کند و طبعاً موجب می شود تا تامین منابع مناسب آب شیرین و حفاظت از جوامع و زیست بوم ها دچار مشکل شود. یکی از راهکارهایی که امروزه برای برون رفت از این مشکل توسط اکثر دولتمردان در جوامع مختلف مطرح می شود مبحث انتقال آب بین حوضه ای می باشد. اگر بخواهیم انتقال آب بین حوضه ای را تعریف کنیم به فرایند برداشت منابع آب در طول سال با هدف انتقال فیزیکی آب از نواحی با توان هیدرولوژیکی نسبتا خوب (حوضه مبدا ) به سایر نواحی با کمبود آب (حوضه مقصد) با استفاده از حفر تونل، آبراهه یا لوله انجام می شود که در واقع پاسخی به مسئله توزیع جمعیت انسانی است و با اهداف تامین نیازهای انسان در برابر افزایش تقاضا، بهبود کیفیت زندگی و تغییر الگوی زیستی اجرا می شوند. برآورده کردن نیازهای حوضه آبریز مقصد به صورتی پایدار و مدیریت یکپارچه منابع آب، کلید موفقیت این پروژه ها است. این کار مستلزم شناسایی شرایط موجود، تجزیه و تحلیل پیامدهای بلندمدت انتقال آب و درک جنبه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی، سیاسی و فنی است. تنها با در نظر گرفتن این عوامل می توان پیش بینی های دقیقی انجام داد و به توسعه ای پایدار دست یافت. در واقع، انتقال آب نیازمند یک استراتژی جامع است که نه تنها به تامین نیازهای آبی می پردازد، بلکه بر ارتقای کیفیت زندگی در حوضه های مختلف نیز تاثیر دارد. علاوه بر این، ایجاد سازوکارهایی برای مشارکت ذینفعان، شامل جوامع محلی و نهادهای حاکمیتی، اهمیت بالایی دارد. این مشارکت می تواند به درک عمیق تر از نیازها و خواسته های هر دو حوضه منتهی شود و به کاهش تنش های ممکن بین آن ها کمک کند. در نهایت، توجه به پایداری منابع آبی و حفظ اکوسیستم های طبیعی از اولویت های اصلی در طرح های انتقال آب باید باشد. با اتخاذ رویکردی جامع، می توان ویرانی های احتمالی را به حداقل رساند و به مدیریت بهینه منابع آبی پرداخت.  جمع بندی توجیه پذیری اقتصادی و فنی طرح های انتقال آب بین حوضه ای یکی از مقوله های اساسی قابل توجه در این گونه پروژه ها می باشد به نحوی که وضعیت اقتصادی باید از دو جنبه ی اقتصادی ملی و اقتصاد منطقه ای مورد ارزیابی قرار بگیرد. لحاظ هزینه های اجتماعی و محیط زیستی وارد شده بر حوضه مبدا نیز بسیار اهمیت دارد و تا حد امکان باید سعی نمود که منافع و مضرات حاصل از اجرای پروژه در هر دو حوضه مبدا و مقصد و نیز در طول مسیر انتقال، منصفانه اررزیابی شود و همچنین باید توجه نمود که متحول نمودن شرایط اکولوژیکی یک منطقه، نباید خارج از توان خودپالایی آن باشد. رعایت حقابه های اجتماعی و محیط زیستی نیز یکی از دیگر مبانی اساسی در پروژه های انتقال آب بین حوضه ای است و می تواند معیاری برای بررسی اثرات منفی این طرح ها در کاهش اثرات اجتماعی  آن موثر باشد. در اغلب موارد عدم اطلاع رسانی صحیح از دلایل و دستاوردهای اجرای پروژه های انتقال آب و شفاف نبودن هدف آنها، دلیل اصلی اعتراضات و یا حتی موافقت های مردمی به این گونه طرح ها بوده است.  

محسن قاسمی (کارشناس تخصیص آب)