مدیریت مشارکتی حضور فعال کلیه ذیربط‌ها در مدیریت سامانه آبیاری است، به طوری که برای انجام یک مسئولیت جمعی، نقش واقعی و اختیارات هر فرد، سازمان دولتی و یا غیردولتی، متناسب با میزان نقش حقیقی آنها در فرآیندی بر مبنای اصول و مبانی رهیافت مدیریت مشارکت‌مدار شکل گرفته باشد. مشارکت به عنوان یک فرآیند اجتماعی پدیده‌ای ست که در جامعه رخ می‌دهد و نیازمند گشایش فضاهای سازمانی جدید در دولت برای ابراز موجودیت و توان مردم است. در نگرش مشارکتی حضور و تشریک مساعی گروه‌ها و طرف‌های ذی‌نفع در تمامی مراحل و همه سطوح مدیریت توصیه می‌شود. مبنای رهیافت مدیریت مشارکتی این است که با توجه به وابستگی معیشت کشاورزان، مشترکان خانگی و صنعتی به آب، آنان انگیزه قوی‌تری برای مدیریت هر چه بهتر منابع آب دارند بنابراین بهره‌گیری از مشارکت مردمی در اداره امور آبیاری، بهترین و کاربردی‌ترین گزینه اصلاح ساختار مدیریت آبیاری محسوب می‌گردد. مشارکت مشترکان خانگی و کشاورزان در مصرف بهینه آب علاوه بر کاهش هزینه‌های دولتی برای ساخت و نگهداری زیر ساخت‌های مورد نیاز آبیاری باعث افزایش حس مالکیت و مسئولیت در بین مشترکان می‌گردد. همچنین مصرف بهینه آب در بخش‌های فوق نه تنها امکان افزایش راندمان صنایعی که حیاط آن‌ها وابسته به آب است، می‌شود بلکه پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از استفاده افسارگسیخته منابع آبی -اعم از آب‌های زیرزمینی- را کاهش می‌دهد.

لازم به ذکر است که؛ با توجه به شرایط اقلیمی کشور ما که دارای خشکسالی‌های طولانی مدت و مستمر است، تنها از طریق حفاظت، ذخیره و توزیع مناسب آب در دسترس می‌توان با پیامدهای ناشی از این محدودیت‌ها به مقابله برخاست که مناسب‌ترین روش برای دستیابی به هدف فوق، شیوه مدیریت مشارکتی است.

سید علیرضا افشانی  

استاد جامعه شناسی دانشگاه یزد

سید علیرضا افشانی

استاد جامعه شناسی دانشگاه یزد