موضوع بهره برداری از منابع آب زیرزمینی یک مسئله صرفا هیدرولوژی و هیدروژئولوژی نیست. بلکه بین رشته ای و بین بخشی است که با مناسبات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی ، حقوقی و سیاسی هر منطقه مرتبط است. به عبارتی یک مسئله چند سطحی و همراه با عدم قطعیت است که تعریف راهکار برای آن نیازمند نگاهی متفاوت از الگوهای رایج تک رشته ای است. هیچ تک راه حلی برای این مسئله وجود ندارد. آب های زیر زمینی از نیم قرن قبل در بسیاری از مناطق استان ممنوعه شده است. بدین معنی که تعادل بیلان سالیان طولانی این منبع، بهم خورده است. ممنوعه یک عبارت فنی و حقوقی همزمان است. فنی است یعنی تعادل سفره های آب زیرزمینی بهم خورده و بیلان آن منفی شده است چرا که برداشت ما بیش از موجودی ذخایر بوده است. حقوقی است یعنی حفر چاه جدید، اضافه برداشت و توسعه کشت ممنوع است. آب زیرزمینی در استان یزد، به عنوان نهاده اصلی ایجاد اشتغال و ثروت در جامعه کشاورزی است. بنابر این راه حل ها با نگاه معیشت پایدار مردمان کشاورز دنبال خواهند شد. در سالیان متمادی گذشته قوانین و مقررات متعددی تعریف شده که شاید منسجم ترین آن ها طرح احیا و تعادل بخشی سفره های آب زیرزمینی بوده است. از زنجیره اقدامات پیش بینی شده این طرح، با این هدف که آبخوان ها به تعادل برسند، مدیریت توامان آب و برق چاه های کشاورزی است. این مدیریت از جمله اقدامات تاثیرگذار به منظور صیانت از آب کشور در چهارچوب تغییر رویکرد از مدیریت تامین به مدیریت تقاضای آب خواهد بود. بدین منظور مصارف انرژی برق چاه ها، پایش شده و چنانچه انرژی مصرفی چاه بیش از سقف های مجاز باشد منجربه اعمال محدودیت خواهد شد. در این راستا هماهنگی بین دستگاه های مختلف دولتی ضروری است و از پایه های اصلی اجرایی شدن آن همراهی وزارت جهاد کشاورزی است و راه کارهایی از جمله اصلاح الگوی کشت در حیطه این وزارت خانه است و ضرورت همکاری را نشان می دهد. فرهنگ سازی و اطلاع رسانی نیز از جمله اقدامات موثر در اجرای صحیح مدیریت توامان آب و برق چاه های کشاورزی است که باید از طرق مختلف این مهم به جامعه کشاورزی شناسانده شود تا همکاری آن ها را در این بخش جاری سازد.

جواد محجوبی

مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه ای یزد