در سالیان اخیر، عدم مدیریت بهینه ذخایر آبی سالم و کاهش رطوبت خاک، برف و یخ به میزان یک سانتی متر در سال، پیامدهای عمده‌ای برای امنیت آب به دنبال داشته است. با تغییرات آب و هوایی، آسیب‌های موجود تشدید گردیده و تضمین امنیت آب برای همه به چالش اساسی تبدیل  و نیاز فوری به استراتژی‌های مدیریت آب کارآمد بیش از پیش احساس شده است. از آن جا که بحران آب یک موضوع مستقل نیست، این موضوع با چالش‌های متعدد دیگری همچون امنیت غذایی، تولید انرژی و حفاظت از محیط زیست مرتبط است. بلایاهای مرتبط با آب در ۵۰ سال گذشته بر فهرست بلایا غالب بوده و ۷۰ درصد از کل مرگ و میرهای مربوط به بلایای طبیعی را تشکیل می‌دهد. از سال ۲۰۰۰ بلایای ناشی از سیل در مقایسه با دو دهه قبل ۱۳۴ درصد افزایش یافته و بیشترین تلفات و خسارات اقتصادی ناشی از سیل در آسیا ثبت شده است. تعداد و مدت خشکسالی‌ها نیز در همین مدت ۲۹ درصد افزایش یافته است. همچنین کیفیت آب نیز تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار گرفته و پیش بینی می‌شود افزایش دمای آب و سیل و خشکسالی‌های مکرر باعث تشدید بسیاری از اشکال آلودگی آب، از رسوبات گرفته تا عوامل بیماری زا و آفت کش‌ها شود. آلودگی که می تواند با کاهش عدالت در دسترسی به آب، تنش و درگیری را بین جوامع و کشورها افزایش دهد.

گزارش منتشرشده توسط صندوق بین‌المللی پول در ماه مارس نشان می‌دهد که از دهه ۱۹۹۰، خاورمیانه دو برابر سریع‌تر از میانگین جهانی گرم شده و این امر روند ظهور و تهاتر ریزگردها در منطقه را به‌سرعت تشدید می‌کند. به گفته بانک جهانی، در بسیاری از کشورهای خاورمیانه که بیش از ۸۵ درصد از منابع آب به بهره‌برداری کشاورزی اختصاص می‌یابد، شیوه‌های کشاورزی معمول که متکی به استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی و ماشین‌آلات و شیوه‌های مرسوم آبیاری هستند روند بیابانی‌شدن و ظهور ریزگردها را تسریع می‌کند. مدیریت ناصحیح منابع آب و خاک، حکمرانی نامناسب و تغییرات اقلیمی نیز در بلندمدت این فرایند را قطعاً در منطقه و ایران تسریع می‌کند.

ایران با تکیه بر تاریخ و تمدن چندهزارساله و تجارب ذی‌قیمت در بهره‌گیری از فناوری‌های متناسب بهره‌وری آب به‌عنوان کشوری در خط مقدم بحران قریب‌الوقوع کمبود آب و به‌عنوان یک مدافع دیرینه گفت‌وگوی تمدن‌ها و همکاری بین منطقه‌ای مصمم است تا آگاهی جهانی را نسبت به این موضوع افزایش داده و به بسیج یک واکنش قاطع و هماهنگ بین‌المللی در برابر این تهدید کمک کند.

از سوی دیگر، هر چند کمبود آب به عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد تنش شناخته شده است ولی نه تنها می توان با آینده پژوهی و مدیریت فرا حوضه ای، از آب به عنوان یک ابزار استراتژیک برای حفظ قدرت حکمرانی در جهان بهره برد بلکه می توان با کمک به رفع نیازهای آبی همسایگان، گامی پر قدرت برای ایجاد تعامل، صلح و دوستی برداشت.

سعید مطهری

[رئیس گروه حسابرسی داخلی]

سعید مطهری

[رئیس گروه حسابرسی داخلی]